Bắc Ninh: Phát huy giá trị văn hóa Quan họ trong đời sống

CLB Hát Quan họ thôn Tam Á, xã Gia Đông (Thuận Thành) tập luyện trong buổi sinh hoạt

Không phải làng Quan họ gốc, không được nghệ nhân truyền dạy nhưng khi nghe những làn điệu Quan họ trên băng, đĩa, internet… những thành viên CLB Quan họ thôn Tam Á đã đem lòng yêu và say mê, để rồi mỗi người đều cần mẫn, chăm chỉ rèn luyện câu ca cho đằm thắm, mượt mà.
Năm 2005, 15 thành viên trong thôn Tam Á yêu Quan họ đã tụ họp với nhau thành đội văn nghệ để tổ chức sinh hoạt, tập luyện. Dù công việc gia đình bận rộn với nhiều nỗi lo cuộc sống song đội văn nghệ vẫn gặp nhau sinh hoạt đều đặn vào tối Chủ nhật hàng tuần tại nhà văn hóa thôn và phục vụ các hoạt động văn hóa, chính trị tại địa phương. Sau quá trình hoạt động hiệu quả, năm 2011, CLB Hát Quan họ thôn Tam Á chính thức được UBND xã Gia Đông ra Quyết định thành lập.
Hiện nay CLB đã lên tới gần 30 thành viên, từ 5 tuổi đến 80 tuổi. Với mục tiêu gìn giữ di sản văn hóa Quan họ, các buổi sinh hoạt CLB chủ yếu rèn luyện các làn điệu Quan họ lời cổ, lời mới. Người được cho là “linh hồn” của CLB là Chủ nhiệm Ngô Ngọc Lâm, 60 tuổi, ông đã sưu tầm và chép cẩn thận 36 làn điệu Quan họ cổ vào sổ cá nhân để truyền dạy cho các thành viên. Là người yêu những làn điệu Quan họ từ thời trai trẻ, ông Lâm đã tự mình tìm hiểu và học hỏi qua băng, đài, internet và đi đến các làng Quan họ cổ nghe các cụ nghệ nhân ca. Suốt quá trình mấy chục năm tích lũy, đến nay nhờ sự truyền dạy của ông hầu hết số thành viên CLB thuộc và hát đúng các làn điệu Quan họ cổ ở thể loại giọng vặt như: “Mời nước mời trầu”, “Vào chùa”, “Ngồi tựa song đào”... Để CLB hoạt động hiệu quả, Ban chủ nhiệm có lịch rèn luyện khác nhau trong mỗi buổi sinh hoạt từ tập hát các bài Quan họ đến hát tốp ca, đơn ca, tập múa phụ họa…
Dự buổi sinh hoạt của CLB Hát Quan họ thôn Tam Á, mới thấy sự đam mê với văn hóa Quan họ của các thành viên nơi đây. Từ cách sửa soạn trang phục Quan họ đến cách têm trầu cánh phượng đều được các liền chị cẩn thận, tỉ mỉ trau chuốt để làm sao cho chuẩn, đẹp. “Tham gia CLB không chỉ thỏa mãn niềm đam mê với Quan họ mà còn giúp tuổi già được sống vui, sống khỏe, tinh thần thoải mái, đặc biệt là được đi giao lưu với các liền anh, liền chị ở các địa phương trong và ngoài tỉnh tăng thêm tình cảm, mối quan hệ”-liền chị Dương Thị Hoàn, 68 tuổi, giáo viên về hưu cho hay.
Để mở rộng vốn liếng trong hoạt động, CLB thường xuyên tổ chức đi giao lưu với các CLB bạn: Hoài Thị, Liên Bão (Tiên Du); Viêm Xá, Hòa Long (thành phố Bắc Ninh); Gia Bình, Lương Tài… Chủ nhiệm CLB Quan họ Tam Á, Ngô Ngọc Lâm chia sẻ: Sau mỗi buổi giao lưu, CLB về rút kinh nghiệm, chỉnh sửa, uốn nắn ngay cho các thành viên về cách thể hiện trên sân khấu, cách hát giọng lề lối, phương pháp tổ chức sinh hoạt, biểu diễn. Ngoài ra CLB còn lập một trang “Những người đam mê Quan họ” để các thành viên trao đổi, tham khảo, chia sẻ và trang facebook “CLB Hát Quan họ thôn Tam Á” thường xuyên đăng tải các nội dung hoạt động của CLB trong tháng, quý, năm.
CLB Hát Quan họ thôn Tam Á ngày càng phát triển và có thế hệ kế tiếp, một số cặp vợ chồng và các thành viên trong cùng một gia đình tham gia sinh hoạt như cặp vợ chồng Ngô Ngọc Lâm, Đặng Thị Sam; gia đình cụ Nguyễn Hưng Hách, 80 tuổi có con gái Nguyễn Thị Hạnh và em gái Nguyễn Thị Yến cùng tham gia CLB…
Cùng với việc tự tập luyện và uốn nắn cho nhau, các thành viên CLB còn tích cực tham gia các lớp học hát Quan họ do Trung tâm Văn hóa, Thể thao huyện tổ chức vừa để tích lũy thêm vốn liếng vừa rèn kỹ thuật hát để lời ca được “vang, rền, nền, nảy”. Điều đáng trân trọng hơn ở CLB là có 2 thành viên đã 70 và 80 tuổi vẫn nhiệt tình phụ trách mảng nhạc cụ dân tộc là thổi sáo và chơi đàn tam thập lục mỗi khi tham gia các chương trình văn nghệ. Để đáp ứng nhu cầu của người dân và các chương trình hội thi, hội diễn, các thành viên CLB còn tập và biểu diễn những trích đoạn chèo cổ, chèo mới thuần thục như: “Phạm Công Cúc Hoa”, “Quan Âm Thị Kính”, “Quê hương đổi mới” và các tiết mục ca múa mới “Trông cây lại nhớ đến Người”, “Việt Nam quê hương tôi”… CLB tham gia liên hoan ca-múa-nhạc do huyện Thuận Thành tổ chức đạt giải Nhì toàn đoàn, nhiều cá nhân đạt giải B, C...
CLB Hát Quan họ thôn Tam Á vinh dự được UBND tỉnh công nhận là CLB Quan họ thực hành và được hỗ trợ kinh phí hàng năm. Đây là nguồn động viên, khích lệ đối với các thành viên trong CLB, từ đó để mỗi người nâng cao trách nhiệm trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong cuộc sống đương đại.